Aankomst

‘Twee maanden voordat de vluchtelingen kwamen, was er een wijkvergadering. De wijkagent zette het punt ‘vluchtelingen’ op de agenda, terwijl er nog geen sprake van was dat zij zouden komen.

Enkele dagen voor de komst van de vluchtelingen werd ik opgebeld door burgemeester Schneiders. Hij meldde: “De vluchtelingen komen in de Koepel. Het moet nog door de raad goedgekeurd worden, maar ik denk dat iedereen wel vóór stemt.” Zo is het ook gebeurd. Enkele uren na de raadsvergadering lagen de brieven met uitleg bij de omwonenden in de bus. Drie dagen later arriveerden de vluchtelingen.

Om acht uur ’s avonds stonden vrijwilligers reeds klaar om de mensen op te vangen. Daarvóór ben ik nog even binnen geweest en heb gesproken met medewerkers van het COA. Het voormalig bewakingspersoneel werd ingezet om de zaak in goede banen te leiden, wat uiteraard van hen een andere aanpak vergt dan het bewaken van gedetineerden.

Uiteindelijk arriveerde de eerste bus om 1 uur ’s nachts. Het verliep vrij chaotisch: de bus kon ter plekke niet draaien en het personeel van de Koepel mocht niet naar buiten, vanwege voorschriften die nog golden uit de tijd dat de Koepel nog een gevangenis was. Nadat de eerste vluchtelingen uit de bus stapten hebben de vrijwilligers geholpen met het naar binnen loodsen. Zo begon het."

Informeren

"Er is direct een bewonersbijeenkomst gepland. Niet zoals gebruikelijk is in de wijk in het Speeltuingebouw, daar kunnen slechts een beperkt aantal mensen in. Uiteindelijk vond de bijeenkomst plaats in de Philharmonie in het centrum. Ongeveer driehonderd bewoners kwamen hier naar toe, dat is ongeveer de hele wijk. Op hetzelfde moment was minister-president Rutte in de Koepel op bezoek. Een beetje merkwaardige planning, omdat de hele buurt in de Philharmonie aanwezig was. Een mede-wijkraadslid is naar de Koepel gegaan en heeft hem gesproken.

Tijdens de bijeenkomst in de Philharmonie werden veel voor de hand liggende vragen gesteld, zoals: hoe lang gaat het duren, waar komen ze vandaan, hoe gaat het verder, zijn ze wel ingeënt, zijn er kinderen bij? Een aantal mensen, ik schat zo’n vijftien, was heel erg boos omdat zij zich niet gehoord voelde en verliet uiteindelijk de zaal. Over het algemeen was er begrip bij het publiek, ondanks alle onzekerheden en vragen die niet direct beantwoord konden worden.

Vooral nadat de burgemeester sprak: “De wereld staat in brand! We hebben geen keuze, deze mensen moeten geholpen worden dat is onze burgerplicht. Dat is niet iets dat je kunt zien aankomen of kunt regelen. Dan moet je improviseren.”

Vervolgens is ter plekke een klankbordgroep opgericht die hier in de buurt regelmatig bijeen komt. De burgemeester was enkele malen aanwezig evenals de wijkagent, het COA, vrijwilligers en bewoners. We hebben besproken hoe we het een en ander zouden aanpakken en besloten dat er een bewonerscommissie moest komen. Deze commissie komt elke twee weken bij elkaar. De commissie bestaat uit direct omwonenden, COA, wijkraadslid, gemeente en de wijkagent.

Een aantal bewoners verwijt de Wijkraad de boventoon te voeren. Dit is een misverstand, bewoners kunnen gewoon contact met ons opnemen. De Wijkraad kan verbinden. We hebben maandelijks een openbare vergadering over hoe het gaat met de wijk en waar eenieder zijn of haar inbreng kan hebben.

Hulpverlening voor de vluchtelingen is er in overvloed. Als Wijkraad proberen wij ons neutraal op te stellen en te kijken wat goed is voor de wijk en haar (tijdelijke)bewoners."

Klachten

‘Al snel kwamen de eerste klachten over de goedbedoelende vrijwilligers. Enkele omwonenden klaagden over het feit dat de vrijwilligers met hun busjes en auto’s volgeladen met kleding en etenswaren tegen het verkeer inreden, waardoor gevaarlijke situaties ontstonden. Ook stonden massa’s mensen op de stoep voor de Koepel om kleding en andere waar uit te delen. Hiervan heeft de buurt het meeste last gehad. Niet in de laatste plaats omdat veel van deze spullen op straat bleven liggen.

Er waren ook wel klachten over de vluchtelingen die in groepjes voor het gebouw stonden, wat voor een klein aantal omwonenden bedreigend overkwam. Dat kon ik me wel enigszins voorstellen. Soms liepen er groepjes Somalische vrouwen door de Amsterdamstraat. Hen is uitgelegd: “Dat kun je beter niet doen, niet in groepen de stad ingaan, dat kan bedreigend overkomen.”

Naar aanleiding van de klachten is met de gemeente en de wijkbewoners besloten dat de verkeerssituatie moest worden aangepast. De volgende dag zijn er pijlen op de grond geschilderd en niet inrijden-borden geplaatst. Tevens zijn de vluchtelingen zoveel mogelijk geïnstrueerd. Vervolgens liep het weer op rolletjes.

Op enig moment las ik op Facebook dat er een groot evenement zou plaatsvinden. Vluchtelingen zouden worden opgehaald om elders te gaan eten. Ik zag het al aankomen: veertig, vijftig auto’s om de vluchtelingen op te halen. Toevalligerwijs ken ik iemand bij Connexxion en in overleg met het COA werd er een bus geregeld. Vervolgens hebben we gezorgd dat de bus niet voor de ingang kwam, maar aan de zijkant van het gebouw waar ruimte genoeg is om te parkeren. De mensen zijn daar heen geleid en ’s avonds op dezelfde manier weer terug gekomen. Verkeersregelaars werden ingezet. Het gaat erom te signaleren. Op deze manier kun je voorkomen dat zoiets een probleem kan worden. 

Een aantal wijkbewoners heeft een Sinterklaasavond georganiseerd. In de Koepel stonden grote tafels met speculaas, pepernoten en andere lekkernijen klaar. Met levende muziek van het Haarlems Straatorkest gingen vluchtelingen en bewoners met elkaar dansen en muziek maken, het was verbroederend. Met Kerst is de Koepel versierd met lichtjes en met Sint Maarten liepen de kinderen gewoon naar binnen en werden er snoepjes uitgedeeld.’

Communicatie

‘Wij hebben ons als bewonersorganisatie voornamelijk bezig gehouden met communicatiezaken. Schriftelijk is iedereen meerdere keren, doormiddel van flyers via de brievenbus, op de hoogte gesteld dat dit een noodopvang is en wat dat betekent. Dit initiatief ging uit van de Gemeente in samenwerking met de Wijkraad en het COA. Soms vind ik dat de communicatie nog transparanter zou moeten zijn dan deze al is.

Voor de wijkkrant leek het mij een leuk idee om de huidige Koepelbewoners iets te laten schrijven. Ik heb contact gezocht met degene die taalles geeft, via haar hebben de vluchtelingen in het Nederlands een stukje geschreven en dat hebben wij in de wijkkrant gepubliceerd.

Begin januari vond “De Winterparade” plaats in de Grote Kerk. Via één van de organisatoren ontvingen wij een aantal vrijplaatsen voor buurtbewoners. Bij dit festijn, dat uit diner en show bestond, waren zeker tweehonderd uitgenodigde Koepelbewoners aanwezig.’

Na ‘Keulen’

‘Na de gebeurtenissen in Keulen merk ik dat er meer onrust is. Ik probeer de mensen die bedenkingen hebben te betrekken bij de gang van zaken rond de Koepel om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken. Ik heb contact gezocht met het COA, de Gemeente en de politie en besproken of we extra aandacht moeten schenken aan dit gebeurde. Geen van de partijen vond dit echter noodzakelijk.

Hoe men nu tegen vluchtelingen aankijkt is kritischer, dit is zeker landelijk merkbaar. Kleine voorvallen worden groter gemaakt dan dat ze lijken. Enkele weken geleden leek het tweewekelijkse overleg niet meer nodig te zijn omdat er eigenlijk weinig meer aan de hand was. Nu echter, door kleine irritaties, staat het toch weer op de agenda.

Aanvankelijk zou de noodopvang drie maanden duren, daarna kwamen er drie maanden bij. We gaan er nu vanuit dat het verblijf een jaar wordt. Daarnaast speelt mee wat er met de Koepel gaat gebeuren in de nabije toekomst. Op enig moment moet het gebouw gewoon leeg opgeleverd worden. Er gaat dan iets heel nieuws in komen. De omwonenden weten dat ook en daarom is de situatie nu goed vol te houden. Het houdt gewoon op en er is ook geen andere geschikte locatie in de wijk om vluchtelingen op te vangen.

Een tijd lang stond de wijk in het teken van de opvang in de Koepel. Daarnaast zijn er grote veranderingen in de wijk die ook veel aandacht vergen. Langs de kade bij molen de Adriaan wordt een hele nieuwe wijk gebouwd, het Scheepmakerskwartier. Dit gaat in drie fases en veroorzaakt veel overlast van bouwverkeer. Daarnaast is er nog de voormalige Fietszenfabriek, waar ook ontwikkelingen gaan plaats vinden evenals in de Koepel. Zo zijn er nog tientallen andere plannen. Als alle bouwwerkzaamheden gerealiseerd zijn komen er bijna drie keer zoveel wijkbewoners bij.’

Twaalf punten

’Op een gegeven moment heb ik twaalf punten opgesteld hoe wij met de opvang van vluchtelingen zijn omgegaan. Die heb ik naar de wijkraad van de Boerhavewijk gestuurd waar nu ook een noodopvang komt. Deze punten stonden onlangs bij een interview in de Libelle Daily.

De belangrijkste punten zijn: wees open, zorg dat je met je bewoners praat, hou goed contact met je wijkagent, de politie, de Gemeente, het COA en Vluchtelingenwerk. Als er iets aan de hand is, breng het naar buiten. Niet alleen per e-mail, aangezien een aantal bewoners hier niet over beschikken maar doormiddel van een flyer in de brievenbus. En snel, niet weken wachten.

De media, zeker in de eerste weken, was een ware invasie. Men ging met de camera in de aanslag de wijk in en belden gewoon bij mensen aan. Sommige bewoners waren de pers ook helemaal zat, met name omdat steeds dezelfde vragen werden gesteld. Zelf benaderde ik de pers als er iets nieuws te melden viel. Op deze manier hielden we elkaar op de hoogte van de ontwikkelingen.’

Bastion de Koepel

‘Ik denk dat Haarlem en deze wijk een uitzondering zijn ten opzichte van andere opvang locaties elders in het land. Alleen al het gebouw: een besloten bastion met één in- en uitgang, dus beheersbaar. Het is geen open ruimte waar je aan alle kanten in- en uit kunt lopen.

Ik zie een groot verschil met de Boerhaavewijk (waar vanaf eind maart vluchtelingen worden opgevangen in de voormalige Boerhaavekliniek – red.). Daar zijn het voornamelijk de allochtonen die er omheen wonen die tegen de komst van vluchtelingen zijn. De samenstelling van die wijk is ook totaal anders. Dat scheelt een hoop. Een veelgehoorde klacht is waarom, in toch al sociaal zwakkere wijken, vluchtelingen geplaatst worden. Waarom niet in Heemstede of in Bloemendaal?

Dit jaar zijn we nog volop mee bezig met het vluchtelingenvraagstuk. We hopen voor zowel de vluchtelingen als de wijkbewoners op vrede, geluk en rust in de nabije toekomst.’