Een kwart

Wellicht kent u dit beeld, door Tineke Ceelen, directeur van Stichting Vluchteling, gedeeld op Twitter:

Libanon is een kwart van Nederland en een kwart van haar bevolking bestaat uit vluchtelingen. Omgerekend naar Nederland zou dat betekenen dat wij 4,25 miljoen vluchtelingen zouden opvangen. De druk op de Libanese samenleving is dan ook enorm. 

We beginnen ons bezoek met een gesprek met de UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie. We horen dat de Libanese regering het idee van asiel verwerpt en dat daarom de enige twee opties terugkeer en hervestiging zijn. Om die reden zijn er ook geen vluchtelingenkampen in Libanon, slechts zogenaamde informal settlements. Ook wonen veel vluchtelingen 'gewoon' in huizen en appartementen in de steden en dorpen. Na ons gesprek (lees hier het hele verslag) brengen we een bezoek aan zo'n informal settlement. 

Saida

Ongeveer drie kwartier rijden ten zuiden van Beiroet ligt de plaats Saida, ook wel Sidon genaamd. Rondom Saida bevinden zich bananenplantages. We rijden één van die plantages op en na zo'n 5 minuten rijden tussen de bananenplanten zien we enkele zelfgemaakte tenten langs het zandpad staan. Er spelen kinderen buiten in de brandende zon. We worden ontvangen door Marcel, een Nederlandse veldwerker van UNHCR. Hij vertelt ons over de families die in deze tenten wonen. Op deze plantage staan verspreid zo'n 30 tenten. De vluchtelingen betalen huur aan de boer van wie het land is.

Een aantal van hen was seizoenarbeider voor de oorlog uitbrak. Zij kwamen enkele maanden per jaar om te werken op deze plantages en woonden dan in deze zelfgebouwde hutten. Nu wonen ze er met hun hele familie. Het hoofd van deze familie, een man van rond de 65, vertelt dat hij 11 kinderen heeft, 8 zoons en 3 dochters. Een van zijn zoons is tijdens de oorlog omgekomen. Ook zijn vader van 100 en zijn broer met zijn gezin wonen bij hen. 

Door de oorlog is het gezin totaal verscheurd geraakt. Familieleden wonen over de hele wereld: Libanon, Jordanië, Verenigde Staten, Canada en Duitsland. Omdat Syriërs officieel niet mogen werken in Libanon, is deze familie bijna geheel afhankelijk van externe hulp (UNHCR). Soms is er tijdelijk (illegaal) werk bij een boer. De kinderen in het ‘kamp’ zouden naar een Libanese school kunnen, maar er is geen geld om hun vervoer te betalen. 

Ambassadeur

Na het bezoek aan deze informal settlement rijden we terug naar Beiroet waar we ontvangen worden door de Nederlandse ambassadeur in Libanon, Hester Somsen. We spreken met haar en vertegenwoordigers van enkele denktanks, zoals Maha Yahya, directeur van het Carnegie Middle East Center, Sami Atallah, directeur van het Lebanese Center for Policy Studies, Bente Scheller, Syrië-expert van de Heinrich Boell Stiftung, en Christoph Reuter, IS-expert en journalist voor Der Spiegel.

Met hen bespreken we de situatie in Libanon, maar vooral ook de situatie in buurland Syrië. Ze zijn het niet altijd eens met elkaar, behalve dat ze allemaal eigenlijk maar één oplossing zien: een einde aan de oorlog in Syrië. Tegelijk zijn ze allemaal zeer somber of dat op korte, laat staan lange, termijn zal gebeuren.

Palestijnen

We hebben een ontmoeting met UNRWA, het VN-agentschap belast met de zorg voor de Palestijnse vluchtelingen in het Midden-Oosten. Naast de 450.000 Libanese Palestijnen, zijn er sinds de oorlog in Syrië ook naar schatting 45.000 Palestijnen uit Syrië naar Libanon gevlucht. 

Het is voor de Palestijnen heel moeilijk om mee te doen in de Libanese maatschappij, ze worden als tweederangs burgers behandeld. Tegelijk gaan de vluchtelingen zelf ook uit van een terugkeer naar Palestina, zelfs na 66 jaar in Libanon.

In eerste instantie zouden wij met UNRWA een bezoek brengen aan van de kampen in Libanon, maar door een aantal geweldsincidenten vlak voor onze komst, is dat bezoek niet doorgegaan. In Jordanië hebben we wel twee kampen kunnen bezoeken.

Lees hier meer over het werk van UNRWA in Libanon. 

Deelnemers aan deze missie: Werry Crone (fotograaf), René Cuperus (WBS), Mark Elchardus (WBS Vluchtelingendenktank), Kati Piri (PvdA Europees Parlement), Monika Sie Dhian Ho (WBS Vluchtelingendenktank) en Annelies Pilon (secretaris van de denktank).